Hempcrete — jak zrobić beton konopny (i czy warto)?

Według internetu wszystko zaczęło się we Francji w latach 80., gdy hippisi remontujący stare chaty z bala zaczęli eksperymentalnie używać do izolacji szczelin paździerza konopnego. Ale czy rzeczywiście takie były początki? Sprawdzamy, jaką naprawdę historię ma beton konopny, dlaczego warto go wykorzystać i… jak go zrobić.

Co to jest dom z betonu konopnego?

W Polsce wciąż da się znaleźć ruiny domów z dachówek, gliny, kafli, słomianych mat… W wielu chatach do dziś spomiędzy bali można wydłubać mech czy… końskie włosy. Biorąc pod uwagę, że jeszcze tuż po wojnie było u nas 30 tys. hektarów upraw konopi, a w poprzednich wiekach jeszcze więcej, czy aby na pewno nikt nigdy nie wykorzystał paździerza konopnego jako materiału budowlanego lub wykończeniowego chat?

Czy wiesz, że… włókno konopne i wapień znaleziono w kolumnach stawianych w VI w. przez Merowingów, więc możemy zaryzykować tezę, że historia hempcrete jest znacznie dłuższa, niż się wydaje.

Ale na razie pozostańmy przy wersji oficjalnej. Sama konopna surówka ma ograniczone zastosowanie w budownictwie, ale z wapnem tworzy uniwersalny materiał budowlany — tzw. hempcrete.

	Hempcrete*	Beton	Drewno
Gęstość (kg/m3)	—	2000–2600	550–740
Porowatość	70–85%	(zmienna)	60–70%
Wytrzymałość	<1 MPa	od 20 MPa	ok. 20–30 MPa
Przewodnictwo cieplne	0,07–0,11	1,4–2,5	0,2
Przewodnictwo akustyczne dla ściany 20 cm	≈ 40 dB	≈ 45 dB	≈ 40 dB

*dane na temat hempcrete: dgmr.nl,2013

Drugi budynek, który w wersji oficjalnej powstał w tej technologii, to tzw. Dom Adama – XV-wieczny zabytek stojący we Francji, który w 1995 r. odnowił artysta Yves Kuhn, wypełniając jego ściany na szkielecie drewnianym betonem konopnym. Tak zaczął się “konopny” renesans w budownictwie. Technologia jest udoskonalana do dziś, a hempcrete znajduje kolejne zastosowania (na końcu tego artykułu dowiesz się, jak taki dom się tynkuje).

Czy wiesz, że… w tym roku grupa badaczy z Politechniki Lubelskiej opatentowała bloczki budowlane z paździerzy konopnych. – Paździerze konopne mają wysoką porowatość, około 80 proc. ich objętości to powietrze uwięzione w porach. Dzięki temu bloczek ma bardzo dobre właściwości termoizolacyjne. – wyjaśniał dr. inż. Przemysław Brzyski, szef zespołu, na łamach magazynu Architektura&Biznes. To alternatywna technika dla betonu konopnego układanego ręcznie w formach z płyt OSB.

Domy z hempcrete a straw bale — różnice

Jeśli ktoś słyszał o technologii hempcrete, to zazwyczaj kojarzy mu się ona z podobnymi technologiami takimi, jak straw bale. Czy słusznie? Łączy je filozofia i miejsce w architekturze naturalnej, ale wiele je też dzieli:

W technologii hempcrete domy powstają z bloczków wytwarzanych z konopi i wapna, mieszanki układanej w szalunkach lub nakładanej na konstrukcję metodą natryskową (maszynową). Proces budowy jest więc zupełnie inny.
Jest to materiał o wielu różnych zastosowaniach (tu możesz zobaczyć nietypowe fotele z betonu konopnego, przy których powstawaniu współpracowaliśmy), ale przede wszystkim pełni rolę izolacji termicznej.
Beton konopny ma wyższą gęstość i akumulacyjność cieplną oraz wyższy współczynnik λ
Hempcrete jest niepalny, dużo bardziej odporny na wilgoć, gryzonie czy pleśń
W związku z tym technologicznie bardziej przypomina bloczki perlitu lub budowę z betonu, choć podobieństwa do straw-bali ujawnia na etapie tynkowania (o czym niżej).

Hempcrete — jak to się robi?

Pozostaje jeszcze pytanie: jak zrobić takie zgrabne, konopne bloczki lub ściany z betonu konopnego? W tym celu łączy się:

Paździerz konopny — wielkości grubych trocin (optymalna frakcja 5–25 mm)
Wapno hydrauliczne
Wapno hydratyzowane.

Nie musisz ustalać proporcji sam — o proporcjach mieszanek poczytasz tutaj: Beton Konopny – rodzaje mieszanek

Do zamówienia materiałów pomocny będzie nasz kalkulator betonu konopnego

Ważne! trwałość i parametry hempcrete w ogromnym stopniu zależą od jakości składników – świeże wapno oraz dobrze odpylony paździerz o niskiej zawartości włókna to absolutna podstawa udanej mieszanki.

W niektórych technikach do tworzenia hempcrete wykorzystuje się też gips, glinę lub tzw. pucolanę, czyli pył wulkaniczny, zawierający aktywną krzemionkę zdolną do wiązania wapna (oo odmiana cementu portlandzkiego).

Beton konopny można mieszać w mieszalniku wiadrowym, betoniarce, ręcznie etc.
W pierwszej kolejności wsypujemy paździerz i włączamy mieszalnik, następnie dodajemy część wody
Następnie dodajemy wapno hydrauliczne i część hydratyzowanego
Wodę dolewamy stopniowo cały czas mieszając. Dodajemy resztę wapna.
Każdą porcję masy można wykorzystać przez 30 minut.
Masę rozprowadza się stopniowo w szalunkach np. z płyt OSB, wyrównując każdą warstwę i odpowiednio zagęszczając.
Następnie szalunki można usunąć i przenieść wyżej

Ważne! Ilość wody, z jaką rozrabia się mieszankę, zależy m.in. od klimatu, suchości konopi, wilgotności powietrza etc.

Jakie zalety ma dom z betonu konopnego?

Przejdźmy do zalet, jakie mają bloczki konopne:

W tradycyjnym budownictwie konopie były dodawane do tynków i cegieł, aby zmniejszyć ich kurczliwość. ¹
Zimą zapewnia dobrą izolację cieplną, a latem chłonie gorąco z powietrza, zapewniając w domu niższe temperatury. ²
Hempcrete może wchłonąć wodę do objętości 20 proc. każdego bloczku, minimalizując ryzyko pleśni w domu.
Można użyć różnych form, z których powstaną bloczki o różnych grubościach i kształtach do autorskich projektów.
Tradycyjne domy z hempcrete nie zawierają w sobie żadnych nieorganicznych związków lotnych czy toksycznych materiałów.

Dodatkowo konopie są “wdzięcznym” materiałem uprawnym: sprzyjają regeneracji gleby (“wyciągają” z niej metale ciężkie), wymagając przy tym mało wody, pestycydów czy nawozów. To kolejny materiał budowlany oparty na łatwo dostępnych odpadach rolnych (jak np. płyty budowlane VestaEco na bazie słomy).

Beton konopny — gdzie kupić?

Mieszankę przygotowuje się na bieżąco na placu budowy. Paździerz można pozyskać samemu, choć przy braku doświadczenia lepiej kupić gotowy w hurtowni budowlanej (odpowiednia średnica i suchość). Jeśli chodzi o składniki wiążące, istnieją gotowe mieszanki, ale można też kupić osobno wapno hydrauliczne i wapno hydratyzowane.

Przechowywanie materiałów na hempcrete

Domy z betonu konopnego powstają z wapna i konopnego paździerza. Oba materiały muszą być przechowywane w bezwzględnie suchym miejscu. Wapno drażni skórę i oczy, więc należy przygotowywać mieszankę w rękawiczkach.

Hempcrete — cena na tle innych rozwiązań

Jeśli chodzi o technologię hempcrete, cena zależy od szeregu czynników. Dla większości osób jej znaczącym składnikiem będzie wynagrodzenie profesjonalnej ekipy budowlanej. Robiąc wszystko samemu i pozyskując lokalnie konopny paździerz, z pewnością można sporo zaoszczędzić, ale uwaga:

Mało osób zdaje sobie sprawę z tego, że budowa domu typu hempcrete jest bardziej złożonym procesem niż tzw. straw-bale. Stawianie ścian wymaga analogicznych umiejętności, jakie ma przeciętny profesjonalny budowlaniec. Dodatkowo trzeba też uwzględnić projekt domu w tej — wciąż jeszcze eksperymentalnej — technologii.

Z powodu tej zmienności czynników dość trudno jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie o koszty budowy typu hempcrete. Ceny samych materiałów można sprawdzić pod tym adresem: Beton konopny/cena

Mamy nadzieję, że ten artykuł odpowiedział na najważniejsze pytania o hempcrete: jak zrobić, ile to kosztuje i dlaczego warto. Jeśli myślisz na poważnie o postawieniu domu z betonu konopnego, polecamy też nasz poradnik:

Źródła badań: