Czytając internetowe poradniki i oglądając filmy o tym, jak zrobić tynk gliniany, jedno rzuca się w oczy: kroków jest wiele i łatwo popełnić błąd, którego konsekwencje będą poważne. Poniżej najczęstsze problemy. Jak im zapobiec, by szybko zbudować bezpieczny, trwały i piękny dom?
Samodzielne mieszanie tynku glinianego
Nasi przodkowie sami radzili sobie z wyrabianiem i mieszaniem tynku glinianego. Często mieli przy tym know-how gromadzone od pokoleń, którego brak osobom zabierającym się dziś do budowy domu wykończonego glinianym tynkiem. W poradnikach można trafić na ogólne zalecenia dotyczące proporcji: 1 część gliny na 3 wiadra piasku i do tego woda do rozrobienia.
Ważne! Czasem poradniki polecają, by dla lepszego efektu do mieszaniny dodać nieco cementu — wówczas mamy gwarancję, że tynk gliniany lepiej się zwiążę z podłożem i będzie twardszy. Jednak dla mikroklimatu (m.in. regulacja wilgotności) wewnątrz domu to nie jest obojętne.
Tu pojawia się pytanie: czy te same proporcje dotyczą rzadkiej i gęstej gliny, a także gliny w proszku? Czy ziarnistość i jakość piasku będą wpływać na proporcje? Oczywiście tak. Wszystko to wpłynie na efekt końcowy, a ten ma być inny w przypadku wielowarstwowych tynków kładzionych na tzw. straw-bale, a inny dla cienkiej warstwy dekoracyjnego glinianego tynku.
Wiązanie zależne jest od podłoża czy nawet… pogody, dlatego nie da się skopiować z internetu gotowego przepisu na tynk gliniany. Aby móc podjąć się pracy, konieczna jest fachowa wiedza (tłustość, sezonowanie gliny itp.). Bardziej „przewidywalne” są gotowe mieszanki, które da się łatwo rozrobić i położyć samemu.
Warto pamiętać, że glina i piasek na warstwę wykończeniową tynku glinianego musi być bardzo dobrej jakości, a nie każdy jest to w stanie sam ocenić. Istnieją też gotowe tynki gliniane w wiadrach, polecane do mniejszych powierzchni dla osób, które nie chcą rozrabiać masy.
Mieszanie tynku glinianego — ręcznie czy w maszynie?
Tynk gliniany można mieszać zarówno za pomocą mieszadła, jak i betoniarki. W przeciwieństwie do betonu glinianą masę można pozostawić na wiele godzin, a nawet na noc, bez obaw o to, że zaschnie, choć wiele zależy od pogody. Masę można nakładać pacą lub pistoletem tynkarskim. Przy tynkowaniu wieloma warstwami samodzielnie wykonanego tynku na pierwszą warstwę stosuje się tzw. obrzutkę. Słomę obrzuca się gliną; następnie po wyschnięciu pokrywa się ją pierwszą, a następnie drugą warstwą tynku.
Czy wiesz, że… dużym plusem tynku glinianego jest to, że w tynkowaniu mogą uczestniczyć nawet dzieci — szczególnie w etapie obrzucania gliną przy budowie domu ze straw-bali czy bali konopnych. Masa jest naturalna, bezpieczna dla zdrowia i nie zasycha tak szybko, jak tradycyjne gładzie.
Samodzielnie zrobiony tynk gliniany: najczęstsze problemy
Samodzielnie wykonane tynki gliniane to duża satysfakcja, ale bardzo często wiążą się później z problemami opisanymi poniżej.
Gdy gliniany tynk odpada ze ścian
Samodzielnie przygotowany tynk gliniany może od razu lub po kilku godzinach zsuwać się, a nawet odpadać ze ścian. Najczęstsze przyczyny:
Masa jest zbyt rzadka
W przyszłości takim sytuacjom można zapobiec, dodając więcej piasku i pilnując gęstej konsystencji tynku glinianego.
Warstwa jest zbyt gruba
Według różnych technik zaleca się od kilku mm do nawet kilku cm i więcej tynku glinianego. W przypadku domów ze straw-bali nakładane są 3 warstwy. Wówczas część tynku może zacząć odpadać, szczególnie jeśli któraś z warstw jest zbyt rzadka lub nie wyschła w pełni.
Tynk został położony na suchą ścianę
Podłoże przed tynkowaniem trzeba lekko zwilżyć. W przeciwnym razie woda zawarta w masie zostanie częściowo odprowadzona do ściany, a wyschnięty tynk może kruszeć i odpadać.
Gdy tynk gliniany nie wysycha
Inny częsty problem: inwestor kładzie tynki, pozostawia je do wyschnięcia na kilka dni, a ściana nadal jest mokra… Dlaczego tak się dzieje? Zbyt rzadka masa może schnąć nieco dłużej, szczególnie jeśli piasek był gruboziarnisty (nie wchłania wówczas wody). Tynk będzie też sechł dłużej przy mokrej lub parnej pogodzie. Czasem warstwy są nakładane zbyt szybko po sobie, podczas gdy przy samodzielnie przygotowaniu kilku warstw tynku trzeba być bardzo ostrożnym, by każdą warstwę nałożyć na wyschniętą ścianę.
Ważne! Warstwa o grubości 1 cm może schnąć nawet tydzień.
Gdy tynk gliniany pęka
Kolejny problem występuje, gdy samodzielne nałożony tynk pęka (przy korzystaniu z mieszanki takiej, jak tynk bazowy Claytec tego typu problemy praktycznie nie występują). Problemem zazwyczaj jest zbyt tłusta glina użyta to przygotowania mieszaniny — aby ją “odchudzić”, można dodać do niej drobnego piasku.
Ważne! Jeśli tynk wykonujemy samodzielnie, warto nałożyć kilka “wersji” na ścianę i sprawdzić, czy nie pęka, nie odpada etc. Najlepiej nałożyć tynk na dużej powierzchni (aby mogły ujawnić się spękania) i na tym samym podłożu, które będzie gruntowane.
Wykwity i pleśń na ścianie
Niektóre tynki gliniane robi się z domieszką słomianej sieczki. Wówczas tynk dobrze się trzyma i ma ciekawą fakturę (taką jak na zdjęciach tu). Samodzielne przygotowanie mieszanki bardzo często owocuje pojawieniem się na ścianie białego nalotu związanego z fermentacją nieoczyszczonego materiału. Innym razem w nieoczyszczonej słomie zaczynają… kiełkować ziarna. To przejściowe problemy, które po ok. tygodniu powinny ustąpić. Aby im zapobiec, w niektórych przepisach stosuje się domieszkę włókien szklanych, ale podobnie jak z cementem — nie otrzymujemy wówczas w pełni naturalnej powłoki. Można też eksperymentować z innymi rodzajami sieczki roślinnej (konopie, miskanty itp.).
Jak samemu zrobić tynk gliniany w określonym kolorze?
Wbrew obiegowej opinii, gotowe tynki gliniane występują w wielu różnych kolorach. Dodatkowo można je pokryć farbą glinianą o podobnych właściwościach. Przy samodzielnie komponowanych mieszankach uzyskanie odpowiedniego koloru będzie wymagało testów. Na kolor wpływa zarówno sama glina i piasek, jak i proporcje barwnika, takiego jak proszek ceglany (czerwień i pomarańcz) czy mika (perłowy połysk).
